İnfertilite (Kısırlık) Ve Psikoloji Arasındaki Gizli Bağ

Korunmasız bir yıl düzenli ilişkiye giren ve gebe kalamayan çiftler infertil olarak tanımlanır. Dünyada infertilite oranlarına baktığımızda çiftlerin yaklaşık %5’i hiç çocuğu olmayan veya bir veya daha fazla çocuğu olup tekrar gebe kalamayan çiftlerden oluşur.

Kısırlık nedeniyle takip edilen çiftlerin -20’sin deinfertiliteye neden olan etken bilinmemektedir. Ve açıklanamayan infertilite olarak tanımlanır. Ancak bir çok çiftte kısırlığa neden olan etken bilinmektedir. Etken çoğunlukla fizyolojk veya anatomik bir sorun olmakla beraber  eklenen psikolojik sorunlar çiftlerin travmatik bir süreç yaşamasına neden olmaktadır. Kadın ve erkek infertilite teşhisi aldığında genel mizaç özelliklerine göre değişik tepkiler vermektedirler. Erkekler özellikle sorunun kendilerinden kaynaklandığını öğrendiklerinde içe kapanma, depresyon ve benlikle çatışma gibi tepkiler verebilir.

Kadında ise tepkiler daha farklıdır. Kadında bazen depresif bazen de aşırı agresif belirtiler ortaya çıkabilir.

Çiftler infertil oldukları ile karşılaştıkların da hayal kırıklığı, acı ve umutsuzluk hislerini ifade eder. Aynı zamanda çiftlerden infertilite sorunu yaşayan bireyler kaygı ve mutsuluk yaşayabilir. Kimi zaman kabullenmeme, reddetme farklı hekimlere başvurma, tıp dışında birtakım yöntem arayışında olan çift bir süre sonra durumu kabullenip tedavi arayışına girer.

Tedavi Kararı Sonrası Karşılaşılan Sorunlar

İnfertilite sorunu yaşayan ve tedavi arayışında olan çift başarı oranı en yüksek olan yöntem isteğinde olur. Ancak çiftler tedavinin hastaya, nedene, yaşa göre değiştiği ve infertilite tedavisinin bir basamak tedavisi olduğu ve en kolay tedavi yönteminden başlanılması gerektiği konusunda bilgilendirilmelidir. Tedavi maliyeti hastalarda endişe ve kaygı yaratan diğer bir sorundur. İnfertilite tedavisinde kullanılan ilaçlar, yumurta ve sperm kalitesini arttıran ilaçlar maliyeti yüksek olup herdaim sigorta kapsamında ödenmemektedir.

Her Tedavi Başarı ile Sonuçlanır mı?

Kadının yaşı ve infertilite nedenleri tedavi başarısını etkileyen majör etkenlerdir. Tüm tedavi seçenekleri bütünüyle değerlendirildiğinde çiftlerin %50’si bebek sahibi olabilir. Çiftler tüm tedavi yöntemleri konusunda bilgilendirilmeli ve tedavi başarısının ilerleyen yaş ile azaldığı anlatılmalıdır. Tedavi sürecini ertelememeleri,  tedavi başarısızlığında vazgeçmemeleri ve en önemlisi stresin bedenlerine hakim olmamaları istenmelidir.

İnfertilite Tedavisi Alan Çiftlere Psikolojik Destek

İnfertilite tedavi aşamasında birçok çift yoğun stres yaşar. Kimi zaman tedaviyi reddetme veya ertelemek isteyebilir. Bu dönemde kadına destek oldukça önemli. Yoğun stres altında olan insan bedeninde hormonal fizyoloji de tamamen değişir. Ve kullanılan ilaçlar yeterli etkinliğe ulaşmayabilir. Bu nedenle kadına psikolojik destek oldukça önemlidir. Kimi zaman profesyonel bir desteğe ihtiyacı olabilir.

Çoçuğum Neden Olmuyor?

Her çift birlikteliğinin değişik dönemlerinde çocuk sahibi olmak ister. Ancak uzun yıllar korunan bir çift korunma yöntemlerini bıraktıklarında gebe kalamayabilir.İstatiksel olarak incelersek;

1. Üreme çağında olup çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin ’i destek tedavisi olmadan gebe kalamaz.
2. Çiftlerin sadece %30’u denemeye başladıktan kısa süre içinde gebe kalır.
3. Bir yılın sonunda ise üreme çağında çocuk isteyen çiftlerin %80’i gebe kalır.
4. Bebek sahibi olmak isteyen çiftler 35 yaş üzerinde ise 6 ay korunmasız ilişkiye rağmen gebe kalamamış, eğer 35 yaş altında ise 1 yıl korunmasız ilişkiye rağmen gebe kalamamış ise birtakım tetkikler ile değerlendirilmeli dir.

Çiftlere çocuk sahibi olmak istediklerinden kısa bir süre sonra gebelik oluşmamış ise bu yaşadıklarının normal şartlar altında da yaşanabileceği anlatılmalıdır.

Gebelik İçin Uygun Zaman

Gebe kalmak isteyen çiftlerin özellikle yumurtlama döneminde ilişkiye girmesi önemlidir.  Düzenli ilişki haftada  ortalama 2-3 defa olan korunmasız ilişkidir. Gebelik için uygun dönem dediğimiz yumurtlama dönemi adet kanamasının başladığı günden itibaren sayıldığında 14. Güne denk gelir. Ancak kimi zaman erken kimi zaman daha geç yumurtlama olabileceği için adet kanamasının başlangıcından itibaren 10-16. Günler arasında özellikle ilişki önerilmelidir.  Gebelik isteği öncesinde mutlaka her kadına folik asit başlanmalı ve sağlıklı beslenme kuralları, düzenli egzersiz  önerilmelidir.

Gebelikte Uygun Yaş

Kadın ve erkekte ilerleyen yaş doğurganlık oranını düşürür. Bu nedenle özellikle 35 yaş altında ki kadınlarda gebelik için ek tetkik ve tedavi girişimine başlamadan önce çiftler bir süre korunmasız ilişkiye devam etmelidir. Kadın veya erkekte ek bir sorun mevcut değil ise en azından 6 aylık korunmasız ilişki ile özellikle yumurtlama dönemlerini takip ederek normal yaşantılarına devam etmelidirler.

İleri yaş sadece kadın için değil aynı zamanda erkekte de sperm kalitesi açısından önemlidir. Spermde genetik kusurlar ve cinsel fonksiyonların yaş ile etkilenmesi karşılaşıcak sorunların bir kısmıdır.

Aşılama Nedir?

Jinekolojik muayene masasında hazırlanan anne adayı olan hastamıza bir kanül yardımı ile eşinin spermlerini içeren sıvının rahim içine verilmesidir. Bazı kadınlarda bu uygulama öncesi yumurtaları büyütmeye yönelik ilaçlar kullanılırken, kimi zaman gebelik olasılığını arttırmak için sperm yıkama tekniği de uygulanılabilir.

Erkekten alınan sperm labarotuvar ortamında  hazırlanarak bir kanül yardımıyla rahim içine verilir. Amaç spermin vajina, rahim ağzı ve rahmi geçip bir yumurtayı döllemesini sağlamaktır.  Burada amaç spermin gidişine engel bir yol veya spermin bu yolcuğu yapmasına uygun hareket yeteneği  azalmış ise aşılama yöntemi bir tedavi seçeneği olarak hastaya sunulur.

Kime aşılama:

35 yaşını geçmiş ve 6 aylık korunmasız ilişkiye rağmen gebe kalamayan çiftler;
35 yaşın altında ve bir yıllık korunmasız ilişkiye rağmen gebe kalamayan çiftlere aşılama önerilebilir.

Aşılama

Yeterli sayıda sperm olmalıdır. Anne adayında ise yumurta gelişimi, yumurtlamanın olması, rahim ve tüplerin normal olması gerekir. Bazı durumlarda yumurta gelişimini teşvik edici ve çatlamayı sağlayacak ilaç kullanılabilir. Ancak tedavi maliyeti düşük bir uygulamadır.

Sperm Toplama

Labarotuvar ortamında baba adayı bir kap içine meniyi boşaltır. Bu materyal özel bir takım yöntemler ile yıkanır ve en hareketli, en hızlı olan spermler ortaya çıkar. Ortalama 1 milyon sayıda olan spermler özel bir kanül ile rahim içine verilerek döllenmenin kolaylaşması sağlanır. İşlem sonrası yaklaşık 10-15 dakika dinlendirilerek taburcu edilir. Bazı durumlarda tutunmayı kolaylaştıracak progesteron içeren ilaçlar kullanılabilir. 

İŞLEM:

Muayenehane şartlarında yapılacak bir müdehaledir.

Semen (yani sperm içeren meni) içinde ki döllenmeyi  etkileyecek proteinleri çıkararak hazırlanmasıdır. Sperm bu şekilde daha konsantre olur ve gebe kalma ihtimali artar. Spermin vajina ve rahim ağzından geçi  

Aşılama Sonrası Kadına Öneriler:

1-Hayatınızda size zarar veren her etkenden uzaklaşın. En önemlilerinden biri stresi çıkarın hayatınızdan. Öncelikle sürekli gebe kalabilecek miyim? Soruları ile beyninizi meşgul etmeyin. İlgi alanınızı değiştiriin. İnfertilite ile ilgili araştırmalar, makaleler ve hekim araştırmalara ara verin. Özellikle bedeninizi ve beyninizi rahatlatacak, stresinizi azaltacak yürüyüş, dans, yüzme gibi aktivitelerde bulunun. Doğru nefes alma tekniklerini öğrenin.

Beslenmenize her daim ancak özellikle aşılama sonrası dikkat ve özen oldukça önemlidir. Özellikle protein oranı yüksek tavuk, balık gibi beyaz et ve kuru baklagillerden zengin beslenme  önemlidir. Ancak bol miktarda sebze, meyve ve kalsiyum oranı yüksek süt, yoğurt ve peyniri diyetinizden eksik etmeyin. Sigara ve alkolü tamamen hayatınızdan çıkarın.

Kullanılacak ilaçlar: Gebelik planlayan tüm kadınlar günde 400 mikrogram folik asit ve hekimlerinin önerisiyle antioksidan vitaminler kullanmalıdır.

Aşılama Sonrası:

Aşılamanın ardından hafif karın ağrısı, leke şeklinde vajinal kanama yaşanabilir. Hem kanama hem de ağrı bir iki gün içinde kendiliğinden geçer. Devam eden yoğun kanama ve şiddetli ağrı durumunda mutlaka hekiminize başvurulmalıdır.     

Aşılama Ve Başarı

Başarı oranı 5-6 adet deneme ardından %30’lara ulaşmaktadır. Bu başarı oranı azımsanmayacak bir değerdir.

Her Çift Aşılama Yaptırabilir mi?

Kadın da yumurtlama gerçekleşemiyorsa, her iki tüp tıkalı ise ve erkek de sperm sayısı yeterli sayıda değil ise aşılama uygulanmamalıdır.

Aşılama mı? Tüp Bebek mi?

Tüp bebek tedavisi ile gebe kalan çift sayısı tüm dünyada yaklaşık 5 milyondan fazla olup, sayı giderek artmaktadır.  Ancak infertilite nedeni ile başvuran her çiftte tüp bebek önerilmeden önce gerekli tetkikler yapılmalı ve öncesinde uygulanabilecek diğer tedavi alternatifleri de sunulmalıdır. Çünkü tüp bebek tedavisi maddi, manevi çiftlere oldukça yük getiren bir tedavi şeklidir. Tüp bebek kısırlık tedavisinde son basamak olarak görülmeli ve öncesinde uygulanabilecek aşılama basamağı atlanmamalıdır. Ancak kadının yumurtaları ile ilgili mevcut sorunlarda ve sperm sayısının şiddetli az olduğu durumlarda kullanılmadır.

Histeroskopi

Histeroskopi muayenehane ortamında da yapılabilen bir görüntüleme yöntemi olduğu gibi aynı zamanda genel anestezi uygulayarak da rahim içine . Histereskopi nasıl yapılır?

1- Hasta jinekolojik muayene masasında hazırlanır.

2- Vajinal yoldan özel aletlerle histeroskop denilen alet rahim içi gözlemlenir. Histeroskop kamera ve mercek içeren boru şeklinde ince bir alet olup infertilite tanısında rahim içini değerlendirmeyi sağlar.

3- Kimi zaman genel anestezi kullanılırken kimi zaman rahim ağzının uyuşturulduğu lokal anestezi kullanılır.

4- Rahim ağzı histeroskop ile geçildikten sonra rahim içi görüntüsü histeroskopda ki mercek sistemi ile monitöre yansır. Rahim içine verilen özel sıvılar ile, rahim içi genişler.

5- Histeroskop rahim içini görüntülemekle kalmaz, aynı zamanda rahim içinde mevcut patolojilerin de tedavisinde etkindir. Yani hem tanı koyar, hem de tedavide etkindir.

6- Tanısal histeroskopi de rahim içinde patoloji düşünülen ancak tanı konulmamış hastalarda, tanıyı kesinleştirmek için histeroskopi yapılabilir. Tekrarlayan düşüklerin araştırılması, Tekrarlayan başarısız tüp bebek denemeleri rahim içi polip, miyom gibi yer kaplayıcı lezyonlar doğuştan gelen rahim de anomaliler rahim içi yapışıklıkların tanısı anormal ultrason ve rahim filminde ki bulguların kesinleştirilmesi amacıyla histerospi yapılabilir. Tanısal histeroskopi ile tespit edilen rahim içi patolojiler operatif histeroskop ile tedavi edilebilir. Operatif Histeroskopi genel anestezi altında uygulanır. Rahim içinde ki her yapı, her patoloji çok ayrıntılı olarak izlenir. Operatif histeroskop aynı zamanda elektrocerrahi teknolojisi ile birleştirilerek rahim içi patolojilerin düzeltip, çıkarılmasını sağlar. Poliplerin ve miyomların çıkarılması, rahim içi yapışıklıkların açılması, rahimde doğuştan mevcut anomalilerin düzeltilmesi operatif histeroskop ile tedavi edilebilmektedir.

Histeroskopi Yapılma Zamanı

Adet bitiminden sonraki 4-5 gün histeroskopi için uygun zaman dilimidir. Çünkü bu dönemde rahim içi histeroskop ile görüntü elde etmek için elverişlidir. Yumurtlama sonrasında ki dönem histeroskopi için uygun zaman olmayıp, rahim duvarı normalden kalın ve düzensiz izlenebilir.